Ajan Salt – Salt

Salt

Yapım Bilgileri

Angelina Jolie, Columbia Pictures yapımı modern bir aksiyon macera filmi olan Salt’un başrolünde oynuyor.

Bir CIA ajanı olan Evelyn Salt (Jolie) görevine, onuruna ve ülkesine bağlılık yemini etmiştir. Bir mülteci onu Rus casusu olmakla suçladığında, Salt’un bağlılığı bir sınavdan geçecektir. Salt kaçmaya başlayarak, peşindekileri atlatmak için becerilerini ve gizli ajan olarak geçirdiği yılların birikimini kullanır. Salt’un masumiyetini kanıtlama çabaları, niyeti hakkındaki şüpheleri daha da arttırmaktan başka bir işe yaramaz; kimliğinin ardındaki gerçeğin ortaya çıkması için dur durak bilmez bir takip sürerken, sorulabilecek tek bir soru vardır: “Salt Kimdir?”

Columbia Pictures, Relativity Media ortaklığıyla bir di Bonaventura Pictures yapımı olan, Phillip Noyce yönetimindeki Salt’u sunar. Filmin başrollerinde Angelina Jolie, Liev Schreiber, Chiwetel Ejiofor, Daniel Olbrychski ve Andre Braugher yer alıyor.  Filmin yönetmeni Phillip Noyce.  Yapımcılar Lorenzo di Bonaventura ve Sunil Perkash.  Filmin senaryosu Kurt Wimmer’a ait.  Yürütücü Yapımcılar Ric Kidney, Mark Vahradian ve Ryan Kavanaugh.  Görüntü Yönetmeni Robert Elswit, ASC.  Prodüksiyon Tasarımcısı Scott Chambliss.  Editörler Stuart Baird, A.C.E. ve John Gilroy, A.C.E.  Kıyafet Tasarımcısı Sarah Edwards.  Filmin müzikleri James Newton Howard.

FİLM HAKKINDA

Başrolünü Angelina Jolie’nin oynadığı modern casus gerilimi Salt, Jolie’nin birkaç yıl önce öylesine yaptığı bir yorumla hayat buldu. “Birkaç yıl önce (Sony Pictures Yönetici Yardımcısı) Amy Pascal ile görüştüğümde, yeni James Bond filmlerinden birini yapmaya hazırlandığını söyledi,” diye anımsıyor Jolie. “Şakayla karışık ‘Bond olmak istiyorum!’ dedim. Aramızdaki bu küçük espri sayesinde, bir sonraki projesini buldu.”

Senaryo yazarı Kurt Wimmer, başlangıçta Salt rolünün bir erkek oyuncu tarafından canlandırılmasını öngörmüştü. Orijinal senaryo, yapımcı Sunil Perkash ile geliştirildi ve ardından Perkash tarafından yapımcı Lorenzo di Bonaventura’ya ve Sony’deki Amy Pascal’a götürüldü. Pascal yönetmen Phillip Noyce’u ekibe dahil etti. Tüm sinema filmlerinde olduğu gibi, senaryo birkaç taslak aşamasından geçti; ancak senaryodaki en büyük değişiklik, yapımcıların Akademi Ödülü®- sahibi bir aktris ve dünya üzerinde bir aksiyon filmini tek başına sırtlanabilecek birkaç kadından biri olan Jolie’yi başrol için düşünmeleriyle gerçekleşti. Böylece, “Edwin Salt” çabucak “Evelyn Salt” haline geldi. Perkash,  “Elimizde çok zekice bir senaryo vardı; hepimiz bu ilgi çekici ve karmaşık karaktere bayılmıştık. Böylece bu rolü Angelina’nın oynaması bir anda harika bir fikir haline geldi,” diyor. “Angelina, çok gizemli bir karaktere derinlik ve gerçekçilik katabilecek, inanılmaz bir oyuncu. Başka yönlerden fantastik öğeler taşıyan bir öykünün böylesi bir gerçekçiliğe sahip olması çok önemliydi; bu nedenle rolü kabul ettiğinde kelimelerle tarif edilemeyecek kadar heyecanlandık.”

Yapımcı Lorenzo di Bonaventura “Başkarakterin cinsiyetini değiştirdiğimizde, her bir sahnenin dinamiklerini sorgulamaya başladık,” diye açıklıyor. “Sadece bir kadının aynı seçimleri yapıp yapmayacağını değil, diğer karakterlerin de bir kadına karşı nasıl davranacağını veya tepki vereceğini de düşündük. Bu büyük değişiklik, tüm senaryoda etkisini hissettirdi.”

Filmde, bir CIA ajanı olan Evelyn Salt, Rusya hesabına çalışan bir “uykudaki” casus olmakla suçlanır. Tüm dünyası başına yıkılan Salt, masumiyetini kanıtlamak için hiçbir şeyin kendisini durdurmasına izin vermemelidir; ancak kaçma çabaları, amaçlarına daha da şüpheyle yaklaşılmasına neden olur.

di Bonaventura,  “uykudaki casus” kavramının bir hayal olmadığını söylüyor. “Var olduklarına şüphe yok,” diyor. “CIA onların var olduğuna inanıyor. Birinin harekete geçmek için gerekirse yıllarca beklemesi fikrinde gerçekten gizemli ve seksi bir şeyler var.”

Perkash “Bu filmi gerçekten eğlenceli kılan şey, bir aksiyon filmi olmasının yanı sıra, karakterin kimliği etrafında gelişen bir gizem filmi de olması—’kim bu Salt?’ diyor.

di Bonaventura “Salt içinde pek çok öğe barındırıyor,” diye açıklıyor. “Film bir macera, bir aksiyon filmi, bir casus filmi, etkileyici bir aşk öyküsü ve nefes kesici aksiyon sahnelerine sahip bir film.”

Filmde, bir mültecinin kendisini bir köstebek, uykudaki tüm Rus casuslarının uyanıp Birleşik Devletler’e karşı savaşı başlatacağı gün olan X Günü’nü başlatacak kişi olmakla suçladığı Evelyn Salt’un kaçarak masumiyetini kanıtlaması gerekmektedir. Jolie “X Günü CIA içinde hâlâ tartışma yaratan bir konu,” diyor. “Bazıları bunun tam bir saçmalık olduğunu düşünüyor, bazıları da sadece gerçek olduğuna değil, uykudaki ajanların belli olaylar için uyandırılmış olduğuna inanıyor. Fikre ilk yaklaştığımızda, biraz hayali olduğunu düşündük; ama daha fazla bilgiye ulaştığımızda, tahmin ettiğimizden çok daha gerçekçi olduğunu anladık. Gerçek dünya kurgudan çok daha garip.”

Örneğin, Sovyetler Birliği’nin ve daha sonra Rusya’nın, 1980’li ve 90’lı yıllarda bir istihbarat ağı kapsamında  Batı ülkelerine, o ülkenin vatandaşı olarak görünen ve on beş ila yirmi yıl, belki de daha fazla süreyle sahte kimlikle yaşayan gizli ajanlar görevlendirdiğine inanılıyor.  Bu uykudaki casuslar faaliyete geçtiklerinde, Birleşik Devletler’de bir dizi sabotajın ve terör saldırısının gerçekleşeceği “X Günü”nü düzenleyerek, Rusya’yla büyük çapta bir savaşı başlatacaklardı. Rusya hesabına çalışan uykudaki casuslar, son yıllarda Estonya’da ve Kanada’da açığa çıkarıldı; eski FSB görevlisi Alexander Litvinenko’nun 2006 yılında Londra’da  zehirlenerek öldürülmesi ise gizemini hâlâ koruyor. Çok yakın zamanda, arkadaşları ve komşuları tarafından sıradan hayatlar yaşadıkları varsayılan bir grup insan Birleşik Devletler federal savcıları tarafından tutuklanarak bir casus şebekesinin parçası olmakla ve sahte kimliklerle Rusya hesabına çalışmakla suçlandı.

Filmin yönetmeni Phillip Noyce, “uykudaki casusların var olduğundan şüphem yok,” diyor. “Bu kavram, casusluğun ilk gününden beri var olan bir şey. Kurt Wimmer’ın senaryosunu okumadan önce bile, uzun süredir beklemede olan casusların bir anda göreve çağırılmaları halinde ne olacağını merak ederdim.”

Oyuncu Liev Schreiber için, kadroya katılma ihtiyacı hissetmesine neden olan şeyler de öykünün merkezindeki bu merak uyandırıcı sorular oldu. “Demir Perde’nin çöküşünden sonra, tüm o casusluk örgütlerine ne oldu?” diye soruyor Schreiber. Oyuncu, casusluk örgütlerinin dağılmış olabileceğini ama örgüt üyelerinin, yani ajanların ortadan yok olmadığını söylüyor. Ya iş arkadaşınızın ve yakın dostunuzun bir gün onlardan biri olduğu iddia edilirse? “Bu ajanlar, bugünün politik ikliminde geçerliliği kalmamış düşünce tarzlarıyla işlenmiş,” diye devam ediyor. “Bence Phillip’in ve benim ilgilendiğimiz konu, bu.”

Jolie, canlandırdığı karakteri “anlaşılır şekilde insanlarla yakınlaşmaktan, özellikle evlenmekten çekinen biri,” olarak tanımlıyor, “çünkü bu, sevdiği adamı ateş hattına atmak olur.” Ancak, Evelyn Salt, bunun tamamen bilincinde olan ve bir CIA ajanı ile evlenmenin getireceği riskleri kabul eden bir adamla evlidir.

CIA konusunda filmin teknik danışmanlığını üstlenen Melissa Boyle Mahle, teşkilatta 16 yıl ajanlık yapmış biri. “CIA, eşlerimize ne iş yaptığımızı söylememizi ister,” diyor. “Organizasyon, yıllar içinde çalışanlarının bir dereceye kadar rahatça konuşabilecekleri bir yakınlarının olmaması halinde normal bir hayat süremeyeceklerini öğrendi. Diğer yandan, eşiniz ne iş yaptığınızı biliyor diye her gün nelerle uğraştığınızı—ne üzerinde çalıştığınızı, ne tür bir tehlike içinde olduğunuzu ya da nereye gittiğinizi— bilmek zorunda değil.”

Jolie, bir CIA ajanının evlenmesinin sıra dışı bir şey olmadığını söylüyor; ancak bu işin, ilişki üzerindeki etkisi büyük. “Eskiden CIA’de çalışmış bir kadınla konuştuğumda, organizasyondan ayrıldığında çok rahatladığını söyledi; yıllar boyu ne yaptığı ya da nereye gittiği konusunda konuşamaması, kocasıyla tüm ilişkisini değiştirmiş.  Hayatını yeniden kurana dek ne kadar zorluk çektiğinin ve eşinden ne kadar uzak olduğunun farkına varamamış.”

Mahlei “Bu durum her ilişkide bir boşluk, bir kara delik yaratır,” diyor. “Normal, sağlıklı bir ilişki içinde olmak çok önemli ama eşinize veya çok yakın hissettiğiniz birine bir şeyleri anlatamadığınızda durum çok zorlaşıyor.”

Jolie rolüne hazırlanmak için iyice araştırma yaptı. “CIA’den kadınlarla bol bol konuştuk,” diyor Jolie.  “Hepsi de tehlikeli bir duruma düştüklerini hayal bile edemeyeceğiniz sevimli, tatlı kadınlar ama her an tehlikenin içindeler.”

Noyce, Mahle ve diğer eski casuslarla kurduğu iletişim sayesinde Jolie’nin, uykudaki bir casus olmakla suçlanan bir ajanın gerçekte ne yapacağını öğrendiğini söylüyor. “Casusların nasıl diken üstünde olduklarını, maskeleri düştüğünde ne yaptıklarını, yakalanmaktan nasıl kaçtıklarını öğrendi,” diyor yönetmen.

Mahle, “Angelina rolünün incelikleriyle ve öykünün gidişatıyla ilgilendi. Bu tabii ki hayali bir öykü; biz de bunu gerçek dünyada geçen bir senaryoya uydurmak için çalıştık, özellikle de karakteri; oynadığı karakterin inandırıcı olması gerekiyordu. Uykudaki bir casus olmakla suçlanan birinin ne hissedeceği, nasıl tepki vereceği, ne gibi seçeneklere sahip olacağı konusunda çok kesin çizgilerle konuştuk.”

Yapımcılar, Jolie’yi seçerek öykünün aksiyon kısmında gaza basabileceklerini hissettiler. Mahle “Salt yüz yüze dövüşte, agresif bir şekilde dövüşüyor,” diyor. “Yaptığım bazı filmlerde –kadın olduğum için—aksiyonu güzel gösterme eğilimi hissediyordum.” Mahle’ye göre, “güzel” sözcüğü, düşman hesabına çalışan bir köstebek olmakla suçlanan eğitimli bir ajanın dövüşmesini tanımlamak için uygun bir kelime değil.

“Angelina tam bir profesyonel,” diye ekliyor yapımcı di Bonaventura.  “İster dramatik , ister eğlenceli, isterse aksiyon dolu bir sahne olsun; her şeyini veriyor. Sınırları zorlamak isteyen biriyle çalışmak gerçekten harika.”

Yapımcılar, filmi yönetmesi için, filmleri arasında başrolünü CIA analisti Jack Ryan rolündeki Harrison Ford’un oynadığı Clear and Present Danger/Açık Tehlike vePatriot Games/Tehlikeli Oyunlar’ın da bulunduğu, politik gerilimlerin usta ismi Phillip Noyce’u ekibe dahil ettiler.

di Bonaventura “Bazen aksiyon, filmi boğabilir; ama Phillip gerçekten dengeyi iyi tutmayı biliyor,” diyor. “Karakterlerin her birinin, kendinizle özdeşleştirebileceğiniz kişiler olmasını sağlıyor. Böylece neyi neden yaptıklarını anlıyorsunuz.”

“Bu filmi çekmek istememin basit bir nedeni var—senaryoyu okuduğumda, bunun izlemek isteyeceğim türde bir film olduğunu gördüm. Ben bu filme bilet alırdım,” diyor Noyce. “Kurt’ün senaryosunu okuduğumda, tarihsel gerçeklere dayanan kurguyla patlamış mısırlık filmlerin kurgusunu baş döndürücü bir şekilde birleştirdiğini gördüm. Bu öykü, hem zihne hem duyulara hitap eden nadide bir film; her ergenin içindeki yetişkini ve her yetişkinin içindeki çocuğu sevindiren, sizi koltuğunuza mıhlayacak bir macera için mükemmel bir reçete sunuyor.”

Aslında, Noyce konuyla yıllardır ilgiliydi—hatta bu konuyla birlikte doğmuştu. “Babam CIA’den önce var olan OSS Stratejik Hizmetler Bürosu)’nun Avustralya’daki karşılığı olan Z Özel Kuvvetleri için çalışıyordu. Casus babamın öyküleriyle büyülenerek büyüdüm. Çok erken yaşta, Avustralya taşrasında, öğleden sonralarımı insanları izleyerek, bir iki saat onları gözleyerek geçirirdim. Bir casus olmak istiyordum ama olmadı işte.”

CIA teknik danışmanı olan Mahle, “Yönetmenin eğlenceli, heyecanlı ve gerilimli bir film yapmak için kendini adaması tüm bunları yaparken gerçekçiliği göz önünde bulundurması beni gerçekten etkiledi. Konu casusluğa geldiğinde, çoğu Hollywood filminde gerçekçi bir şey bulamazsınız; ama Phillip konuya “Evet, gerçekten böyle olabilir,” diyerek yaklaştı. Öyküdeki büyük noktalar kadar küçük ayrıntılar da onun için önemliydi,” diyor.

Jolie’ye göre, Noyce yaptığı her filmde karakterler hakkındaki ayrıntıları kapsamlı bir şekilde araştırıyor. “Geniş bir şekilde araştırıyor karakterlerin içini doldurmamıza yardım etmek için küçücük detaylar getiriyor,” diyor. “İstihbaratla ilgili bir filmde, filmin ardındaki istihbaratı o sağlıyor.”

“Phillip’in ritmi, oyuncularla yakından ilgili,” diye ekliyor Lorenzo di Bonaventura.  “Yaptıkları işte ve olanların her anında tam bir konsantrasyon söz konusu; Phillip sahneyi izlerken neredeyse kıvranıyor. Performansın doruk noktası olmasını istediği yeri hissedebiliyorsunuz.”

Salt’un CIA’deki amiri Ted Winter’ı canlandıran Liev Schreiber için, Noyce’un çalışmasını izlemek ders niteliği taşıyordu. “Phillip, bir sinemacı ve oyuncu olarak daima hayranlık duyduğum biri,” diyor yakın zamanda ilk filmini  yönetmiş olan Schreiber. “Onu yakından izleme fırsatının değeri benim için çok büyük.”

Schreiber The Manchurian Candidate ve Defiance filmlerdeki dram yönü ağır basan rolleriyle tanınsa da, yakın zamanda X-Men Origins:  Wolverine ile aksiyona da adım attı. Jolie “Liev politik bilinci olan ve çok düşünceli biri; onunla çalışmak harikaydı,” diyor. “Rolü ciddiye alıyor ama yine de eğlenmesini biliyor.”

Schreiber, Salt’un senaryosu kendisine gönderildiğinde, onu bir çırpıda okuduğunu söylüyor. “Elinizden bırakamayacağınız türde bir öyküydü. Bir solukta okuyuverdim. Çok eğlenceliydi.”

Schreiber’ın ilgisini çeken bir şey de, yeni bir kimlik altında saklanan, uykudaki bir casusun avlanması kavramıydı. “Yıllar boyunca gizli görevde kalan ve sonra oynadığı rolde kaybolan sivil polisler hakkında birçok hikâye duymuştum,” diyor. “Bağlılıklarının kime ait olduğu konusunda kafa karışıklığı yaşıyorlardı ve görevden çekildikten sonra ciddi şekilde terapi görmeleri gerekiyordu.”  Salt’a yardım etmek istemekle onu yakalamak istemek arasında sıkışıp kalan Winter’ın boğuşması gereken soru buydu: Çok iyi tanıdığı kişi, aslında bambaşka biri olabilir mi?

Jolie, Schreiber’ı “öylece oturmayan oyunculardan biri,” olarak tanımlıyor. “Çok çalışıyor; ekibe katıldığında, oynadığı karakteri daha büyük ve daha güçlü hale getireceğini biliyorduk.”

Benzer şekilde, yapımcılar, Salt’un izini sürerek onu yakalamakla görevli Peabody’ye gereken yoğunluğu verecek, yüksek enerjiye sahip bir oyuncu arayışı içindeydi. CIA’in karşı istihbarat biriminin bir ürünü olan karakter, çok da sempatik bir tipleme değil. Jolie, “Bu adamlar politika üretmiyor, bu adamlar birer silah,” diye açıklıyor. Jolie, 2012, Talk to Me, ve American Gangster gibi filmlerde izlediğimiz, Olivier Ödülü sahibi İngiliz oyuncu Chiwetel Ejiofor’un rolü  üstlenmiş olmasından özellikle memnun. “Chiwetel güçlü ve sert bir adam. İnanılmaz bir oyuncu.”

Ejiofor senaryonun sınırları zorlayan aksiyondan daha fazlasını sunduğunu gördü. “Tempolu ve heyecanlı bir film,” diyor. “Her şeyin bir karışımı gibi—politik gerilim, paranoyak öğeler taşıyan bir macera; karakterler de çok gerçekçi.”

Davaya bakan karşı istihbarat görevlisi olan Peabody’nin görevi, mültecinin Salt hakkında doğru mu yoksa yalan mı söylediğini anlamaktır. “Bu bir bakıma bir çifte takip—kadını fiziksel olarak yakalamak ve bir köstebeğin var olup olmadığını, varsa bu kişinin Salt olup olmadığını çözmek,” diyor Ejiofor.  “Bu da filmin kedi fare oyununa dönüşmesine yol açıyor.”

di Bonaventura, “Peabody, neye mal olursa olsun Salt’u yakalamak istiyor,” diye devam ediyor. “Chiwetel’in sergilediği performansta çok zarif bir yoğunluk var. Bence insanlar, Peabody’nin takip ettiği  Evelyn Salt için endişe edecekler.”

Rakibini canlandıran Ejiofor’la iyi bir ilişki kurmak, Jolie için önemliydi. “Bence filmde düşmanınızı oynayan kişiyle çok, çok iyi geçinmek önemli; çünkü dövüş sahnelerinde biraz daha cüretkâr oluyorsunuz,” diyor. “İkimiz de çok iyi vakit geçirdik.”

Baş rolleri canlandıracak isimler belirlendikten sonra, Phillip Noyce Akademi Ödülü®-sahibi görüntü yönetmeni Robert Elswit’i (There Will Be Blood/Kan Dökülecek, İyi Geceler ve İyi Şanslar) Salt’u çekmesi için ve çalışmaları arasında yakın zamanda hit olan yeni Star Trek/Uzay Yolu ve beğeni kazanan TV dizisi “Alias”’ın bulunduğu prodüksiyon tasarımcısı Scott Chambliss’i filmin tasarımını üstlenmesi için ekibe dahil etti. Kamera arkasındaki diğer isimler arasında kıyafet tasarımcısı Sarah Edwards (Michael Clayton/Avukat, The Interpreter/Çevirmen) ve editörler Stuart Baird, A.C.E. ile John Gilroy, A.C.E bulunuyordu. Geçtiğimiz günlerde Akademi Ödülü®-kazanan özel efekt süpervizörü Burt Dalton (The Curious Case of Benjamin Button/Benjamin Button’ın Tuhaf Hikâyesi)’un yanında, Patriot Games gibi filmlerde Noyce’la birlikte çalışmış olan özel efekt süpervizörü Robert Grasmere de ekibe katıldı.