Atatürk’ün askeri, siyasi ve insani yönlerini resmi dilin dışına çıkararak anlatan ‘Mustafa’ filmi 29 Ekim’de 187 kopya ile vizyona girecek. 70. ölüm yıldönümünde Atatürk’ü seyirciye yeniden tanıştıracak filmi Can Dündar yazıp yönetti ve müziklerini Goran Bregovic besteledi.
15 yıldır Atatürk belgeselleri yapan, “Sarı Zeybek”le seyirciyi Ata’nın insani yüzüyle tanıştıran Can Dündar ve ekibi şimdi onun bütün hayatını sinema diliyle anlatıyor.
Atatürk’ün ölümünün 70. yıldönümünde Selanik’ten Dolmabahçe’ye kadar hayatını başından sonuna mercek altına alarak, onu şablonlardan uzak olarak askeri, siyasi, insani boyutlarıyla anlatmayı amaçlayan “Mustafa” filmi, seyirciyi, özellikle de yeni nesli Atatürk’ü yeniden keşfe davet ediyor.
Film için özel izinle açılan Cumhurbaşkanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı arşivleri başta olmak üzere, yerli ve yabancı birçok arşivden derlenen Atatürk’ün daha önce görülmemiş fotoğrafları, hatıralarını yazdığı not defterleri, yakınlarına yolladığı çok özel mektuplarından, günlüğüne, elyazmalarına kadar pek çok belge filmde yer alıyor. Bütün bu belgelerle Atatürk’ün kendisini anlattığı bir filme ulaşılıyor.
Çekim ekibi, ciddi bir hazırlık aşamasından sonra Atatürk’ün ayak bastığı Selanik’ten Manastır’a, Şam’dan Berlin’e, Sofya’dan Karlsbad’a kadar her coğrafyaya giderek, doğduğu odadan, öldüğü odaya dek her mekana girerek onun hayatını yerinde görüntüledi.
Geniş ve deneyimli bir kadro, Atatürk’e dair yazılmış kitapları, yerli yabancı basını, diplomatik yazışmaları tarayıp onlardan sahici, objektif, sıcak bir hayat hikayesi anlatmaya çalışıyor. Ondan kalan eşyalar, onu anlatan anılar, çalıştığı karargahlar, yaşadığı evler, geride bıraktığı belgeler, sevdiği müzikler, söylediği sözler titizlikle derlenip filmde ustaca kurgulanıyor.
Atatürk’ün Görülmemiş Fotoğrafları ve Not Defterleri
Atatürk’ün kendi sesinden çok önemli konuşmalarının yer aldığı “Mustafa”da, kişilik özelliklerini çok net ortaya koyan özel mektuplar oldukça dikkat çekiyor. Mustafa Kemal’in okullarda okutulsun diye yazdığı bir takım eserler de gün ışığına çıkarılıyor. Çok özel fotograflar ve filmler de belgeselde yer alıyor. Atatürk’ün kendi fotoğrafçılarının arşivlerinden derlenen çoz özel fotoğraflar da “Mustafa” ile seyirciye ulaşacak. Bir küçük sürpriz; Atatürk’ün şu ana kadar bilinen en eski fotoğrafını seyirci ilk defa görecek.
Yeni kuşağın okulda öğrendiği klasik bilgilerden ve eski, siyah beyaz görüntülerden sıkılmış olacakları varsayımıyla filmde samimi bir dil ve modern animasyon teknikleri kullanılıyor.
SABANCI’nın katkıları ve NTV – KO’MEDYA ortaklığıyla hazırlanan “Mustafa” filmi, 70. ölüm yıldönümünde Atatürk’ü seyirciye yeniden tanıştırmayı amaçlıyor. Filmin dağıtımını ise Warner Bros üstleniyor.
Bregovic : Böyle önemli bir ana tanıklık etmek istedim
Filmin müzikleri, Atatürk gibi Balkanlardan yetişmiş uluslararası bir müzisyen olan Goran Bregovic imzasını taşıyor. “Mustafa”da yerel müzikler, türküler ve marşlar Bregovic tarafından yeniden yorumlanıyor.
Filmin sinemalarda ve internette fragmanları izleyenleri derinden etkileyen müzikleri besteleyen Goran Bregoviç “Böyle önemli bir proje içerisinde yer alıyor olmak benim için çok önemli. Çünkü her zaman filmler yapabilirsiniz ama böyle şeylere sık sık rastlayamazsınız. Besteci olarak yer alamazsınız… Şimdi burada kalıcı olacak bir şey yaptım. Sanırım ben de arkamda bir şey bırakmak istedim. Böyle önemli bir ana tanıklık etmek istedim.” diyerek bu büyük projenin içinde yer almaktan duyduğu heyecanı dile getiriyor.
Filmin Adı Neden ‘Mustafa’?
Filmin ismi ‘Neden Atatürk değil de Mustafa?’ sorusuna Can Dündar, “En derinine, aslında hiçbir takı almamış haline, en saf haline ulaşmaya çalıştık. Ona sadece annesinin hitap ettiği isimle hitap ettik. Onu arzu ettik, onu yapmaya çalıştık… Onu; espri yapan, içkisini içen, zeybek oynayan, zaman zaman hüzünlenen, zaman zaman çok öfkelenen, biraz da herkes gibi bir insan ama onları da aşan liderlik özelliklerini de ortaya koyarak gerçek anlamda Mustafa’ya ulaşmaya çalıştık.” yanıtını veriyor.
Afiş ve Fragman
Afişte ve fragmanda, Atatürk’ün baba evini terk etmek zorunda kaldığı çocukluk döneminde kendine çalıçırpıdan yaptığı evle, ilerde Osmanlı’nın dağılmasından sonra halkına kurduğu yurt arasında bir paralellik kuruluyor ve “Mustafa”nın öyküsü ile Türkiye’nin öyküsü buluşturuluyor.
“Herkesin bir Atatürk’ü var. Bu da benim Atatürk’üm”
Filmi yazan ve yöneten Can Dündar, “Geçen yıllar içinde asker ocağında bir Atatürk anlatılıyor, okullarda bir Atatürk anlatılıyor. Ve bunlar müthiş bir şablona soktu Atatürk’ü… Katılaştırdı diye düşünüyorum. Bütün bu heykeller, büstlerle de tamamlanınca, herkesin bir Atatürk’ü var, herkes başka anlatıyor. Ben de bir Atatürk anlattım. Bu da benim Atatürk’üm. O şablondan kurtarmaya çalıştık. Yeni yetişen kuşağın, artık her bayramda gösterilen filmlerden sıkılmış, gına gelmiş, aynı şeyleri izlemekten bıkmış bir kuşağın, onu yeniden izlemesi için bu filmin önem taşıyacağını düşünüyorum.”
Atatürk’ü 6 Farklı Oyuncu Canlandırıyor
Can Dündar’ın anlattığı “Mustafa” filminde Atatürk’ü 6 farklı oyuncu canlandırıyor. Selanik ve Manastır’daki çocukluk günleri, Manastır gençlik dönemi, İstanbul gençlik dönemi , orta yaş dönemi ve son dönemi olmak üzere filmde 6 ayrı oyuncu Mustafa Kemal’i oynuyor. Filmde oyuncuları Atatürk’e benzetme ve çok fazla yüz gösterme kaygısı güdülmüyor.
Mustafa’da Atatürk’ü Yetkin Dikiciler, Zübeyde Hanım’ı Beyhan Saran ve mektup-yazışma ve gazeteleri Arif Soysalan seslendiriyor.
Kısa Notlar
• Filmde Mustafa Kemal Atatürk’ü 6 farklı oyuncu canlandırıyor. Selanik günlerini Georgios Chondrogiannis, Manastır çocukluk günlerini Aleksandar Korlevski, Manastır gençlik dönemini Ediz Mehmedali, İstanbul gençlik dönemini Burak Onaran, orta yaşlarını Bahadır Yazıcı ve son dönemini Gökhan Akyüz oynuyor.
• Filmde Mustafa Kemal’i oynayan oyuncuları Atatürk’e benzetmek için özel bir çaba gösterilmiyor. “Mustafa”da çok fazla yüz gösterme ve birebir benzetme kaygısı yok…
• Filmin anlatıcısı Can Dündar. Atatürk’ü Yetkin Dikinciler, Zübeyde Hanım’ı Beyhan Saran ve mektup-yazışma ve gazeteleri Arif Soysalan seslendiriyor.
• Ünlü karga kovalama sahnesi Mustafa Kemal’in gerçekte karga kovaladığı Langaza’da çekildi. Kargalar ise animasyon.
• Kostüm ve aksesuarlar büyük oranda TRT’den kiralandı. Bulunamayanlar ise özel olarak üretildi.
• Filmin özgün müziği Goran Bregovic tarafından bestelendi. Yerel müzikler, türküler ve marşlar Bregovic tarafından yeniden yorumlandı.
• Filmin çekimlerine Nisan 2008’de başlandı ve Eylül başında tamamlandı.
Mustafa 180 kopya ile tüm Türkiye’de aynı gün vizyona girecek. Film kopya sayısıyla türünde bir ilk özelliği de taşıyor.
• Yurt dışında bir çok tanınmış film festivallerinden davet alan belgeselin İngilizce ve Almanca çevirileri hazırlandı.
• Film Almanya başta olmak üzere yurt dışında da gösterilecek.
GÖRSEL EFEKT VE ANİMASYON EKİBİ
NEJAT SEMERCİ (Mimari Modelleme)
BAHADIR YAZICI (Storyboard-Organik Modelleme)
SERİN İNAN (İki Boyutlu Animasyon / Grafik)
MELİH TÜRER (Harita Tasarım)
SESLENDİRMELER
YETKİN DİKİNCİLER (Atatürk)
BEYHAN SARAN (Zübeyde Hanım)
ARİF SOYSALAN (Gazete-Telgraf-Mektup)
ATATÜRK CANLANDIRMALAR
GÖKHAN AKYÜZ (Cumhuriyet dönemi)
BAHADIR YAZICI (Kurtuluş Savaşı dönemi)
BURAK ONARAN (Harbiye dönemi)
EDİZ MEHMEDALİ (Manastır dönemi)
ALEKSANDER KORLEVSKİ (Langaza dönemi)
GEORGİOS CHONDROGİANNİS (Langaza dönemi)
ONUR AYMERGEN (Çocukluk dönemi)
Filmin Künyesi
Yazan ve Yöneten: CAN DÜNDAR
Özgün Müzik: GORAN BREGOVİC
Türü: BELGESEL
Yapım: 2008, NTV VE KO’MEDYA ORTAK YAPIMI
Yönetmen Yardımcısı: HACI MEHMET DURANOĞLU
Görüntü Yönetmeni: CANDAN MURAT ÖZCAN
Kurgu: ANDREAS TRESKE
Görsel Efekt-Animasyon: UĞUR ERBAŞ
Yapımcı: DİLEK DÜNDAR
Proje Koordinatörü: KEMAL CAN
Genel Koordinatör: NAZAN GEZER
Danışman: FARUK ALPKAYA
Araştırma: CEMALETTİN CANLI
Sanat Yönetmeni: YUSUF AKÇURA
Kurgu Asistanı: AYHAN DEMİR
Set Sorumlusu: MUSTAFA SÜTÇÜ
Arşiv Tarama: SAADET ÖZEN ve SAADET TÜRKER
Resimler:
